سابقه و هدف: بیماری دمانس در رأس بیماری‌های ناتوان‌کننده و معلولیت‌زای دوره سالمندی قرار دارد. با وجود شیوع روزافزون بیماری، در حال حاضر درمان موثر و شناخته‌شده ای برای آن وجود ندارد. در مبانی طب سنتی ایران به دوره سالمندی توجه خاصی شده و روش‌های مختلف درمان بنا بر علت و سبب بیماری‌ها بیان شده است. این تحقیق با هدف شناخت دقیق‌تر ماهیت اختلال شناخت و حافظه از دیدگاه متون طب سنتی انجام گرفته است.
مواد و روش‌ها: این مطالعه مروری از نوع مطالعات اسنادی است که به بررسی متون "در حوزه طب سنتی ایرانی " پرداخته است. جامعه پژوهش محتوای امهات کتب طب سنتی ایران مرتبط با موضوع مطالعه بودند و نمونه‌گیری به صورت هدفمند و سیستماتیک براساس میزان وابستگی و ارتباط به مضامین تحت مطالعه با استفاده از نرم‌افزار نور که کتابخانه معتبر جامع طب سنتی محسوب می‌شود، انجام شد. جستجوی جامعی دربرگیرنده کلیدواژه‌های "سالمند "، " شیخوخیت "،"مشایخ "، "هرم "، "کهول "، "حافظه "، "حفظ "، "ذکر "، "نسیان "، " فراموشی " و "حفظ الصحه" در منابع طب سنتی به عمل آمد. داده‌ها به روش یادداشت‌برداری از مکتوبات و مستندات، جمع‌آوری و تحت تجزیه و تحلیل محتوایی قرار گرفت.
یافته‌ها: براساس متون طب سنتی کاهش حافظه و ناتوانی ذهنی از غلبه سردی یا رطوبت یا خشکی، در قسمت عقب مغز حادث می‌شود. لذا درمان بر پایه اصلاح سوءمزاج مغز استوار است و بر این اساس طب سنتی تدابیر حفظ سلامتی(حفظ الصحه) و درمان‌های متنوعی را ارائه می‌دهد.
نتیجه‌گیری: درمان‌های زیادی در زمینه پیشگیری و درمان اختلالات حافظه و شناخت در طب سنتی ایران ارائه شده است. شناخت بهتر این مبانی می‌تواند در حل مشکلات همراه این بیماری و بحران افزایش شیوع آن در سالمندان نقش به‌سزایی ایفا کند.