سابقه و هدف: شیوع روزافزون اختلالات گوارشی از عمده ترین مشکلات جوامع امروزی محسوب می‌شود. از مهمترین بیماری‌های این دسته سوءهاضمه است که برای درمان آن از روشهای دارویی و غیردارویی متفاوتی استفاده می‌شود. از جمله روشهای دارویی میتوان به درمانهای طب مکمل اشاره کرد که در این میان، استفاده از گیاهان دارویی، عصاره، اسانس و ترکیبات مستخرج از گیاهان بسیار پرکاربرد است. در میان اشکال دارویی اختصاصی ذکرشده در داروسازی سنتی ایران، یک شکل مهم و پرمصرف، شکل دارویی «علاج فساد هضم»بوده که بهطور غیرمستقیم به سوءهاضمه اشاره دارد. مواد و روش ها: از جمله داروهای ترکیبی که برای فساد هضم استفاده می‌شود فرمولاسیونی شامل ۴ مفردۀ فلفل سیاه، بذر شوید، زیره سیاه و گل محمدی است. در این مطالعه به ساخت فرمولاسیون قرص علاج فساد هضم پرداخته شد. به همین منظور گیاهان مذکور خشک، پودر و مخلوط شدند. سپس خردهنگاری و تهیه اسانس انجام شد. آنالیزهای دستگاهی نظیر کروماتوگرافی، کروماتوگرافی گازی متصل به طیفسنج جرمی و استانداردسازی با کمک کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعلهای و در نهایت تهیه فرمولاسیون قرص از این فرآورده انجام گردید. یافتهها:ترکیبات اصلی مخلوط چهار گیاه تشکیلدهندۀ فرآوردۀ علاج فساد هضم، پس از آنالیزهای ذکرشده، ۶۸/۱۶ درصد دیلآپیول (Dillapiol) و ۵/۶ درصد کاریوفیلن (Caryophyllene) بود. بعد از ساخت قرص که با کمک بهینهسازی فرمولاسیونهای متفاوت تهیه شده بود، تست‌های پایداری مرتبط به قرص انجام شد که نشاندهندۀ فرسایش کمتر از ۱ درصد، میانگین تغییرات وزن کمتر از ۱ درصد، سختی حدود ۰/۴±۱۲/۵، میانگین زمان متلاشیشدن کمتر از ۲۲ دقیقه و میانگین ضخامت حدود ۰/۱±۶/۷ میلیمتر بود. نتیجهگیری: درنهایت با توجه به بازده اسانسگیری مخلوط هر چهار گیاه و تعیین مقدار انجام شده به روش کروماتوگرافی گازی متصل به آشکارساز یونیزاسیون شعلهای، میزان کاریوفیلن در فرمولاسیون نهایی هر قرص حدود ۱۲۸ میکروگرم اندازهگیری شد.
